Bilindiği üzere 28.11.2017 tarihli değişiklik ile 6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Kanunu’nun (“Kanun”)11. maddesine eklenen 3. ve 4. fıkraları ile elektronik ticaretin gelişiminin izlenebilmesi ve değerlendirilebilmesi amacıyla sisteme bildirim yükümlülüğü getirilmiş, geçtiğimiz 2 yıllık süreçte bu sistemin kurulup hayata geçirilmesi beklenmişti.

2 yıllık bekleyiş sonrasında Ticaret Bakanlığı tarafından 04.01.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik ile anılan sistem (“Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi” veya “İYS”) ve uygulamalarına ilişkin Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik’te (“Yönetmelik”) düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.

Peki nedir bu ileti yönetim sistemi, neye hizmet edecek ve ne gibi yenilikler getirecek?

Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi namı değer İYS ile başlamak doğru olacaktır. İYS, Bakanlık tarafından elektronik ticari ileti trafiğinin kontrolü, ticari elektronik ileti onayı alınması, reddetme hakkının kullanılması ve şikâyet süreçlerinin yönetilmesi için kurulan merkezi elektronik sistemdir. Bu merkezi yapı ile;

  • Bakanlık ticari elektronik ileti trafiğine ve onay-red kayıtlarına birinci elden ulaşabilecek,
  • Alıcılar tüm onay-red-şikayet süreçlerini görüntüleyebilecek ve yürütebilecek,
  • Ticari elektronik ileti gönderiminden önce onay durumu (e-postalar istisna tutulmuştur) aracı hizmet sağlayıcılar tarafından da kontrol edilerek, izinsiz gönderim daha da kontrol altına alınmış olacaktır.

Her ne kadar hizmet sağlayıcılar ve aracı hizmet sağlayıcılara ek yükümlülükler getirmiş olsa da İYS’nin daha sağlıklı bir ticari elektronik ileti trafiğine hizmet edeceği açık.

Detaylı olarak incelemeden önce yeni sürecin oryantasyon sürecinin ne şekilde planlandığını, düzenlemelerle uyum sürecinde kilit tarihlerle başlamakta fayda var.

Yukardaki zaman çizelgesinden görüleceği üzere kanun koyucu, hizmet sağlayıcılara 01.06.2020 tarihine kadar elindeki mevcut ticari elektronik ileti onaylarını İYS’ye yükleme zorunluluğu getirmiş, aksi halde bu onayların geçersiz olacağı düzenlenmiştir.

Kanun koyucu, İYS’ye yüklenen bu ticari elektronik ileti onaylar için 1 Haziran 2020 ile 1 Eylül 2020 arasında girilen onay bilgilerinin doğrulanması maksadıyla geçiş süreci belirlemiştir. Bu geçiş sürecinde İYS, hizmet sağlayıcılar tarafından 01.06.2020 tarihine kadar onay alındığı iddia edilen alıcılara bildirim gerçekleştirip girilen onay bilgilerinin teyidini talep edecek. Alıcılar tarafından cevapsız bırakılan bildirimlere ilişkin onayların geçerli olduğu kabul edilecektir.

Bu durum alıcılar tarafında haklı endişelere sebebiyet vermekte. Fırsattan istifade etmek isteyen hizmet sağlayıcıları, 01.06.2020 tarihine kadar elinde izinli olmayan verileri İYS’ye yükleyip, 01.09.2020 tarihine kadar reddedilmemesini bekleyip, bu sürenin sonunda durumu lehine çevirmek isteyecektir. Kanun Koyucu, onayı geri alma hakkının İYS veya ticari elektronik ileti üzerinden kolayca kullanılabileceği düşüncesiyle yola çıktıysa da günümüzde bu kanalları kullanamayacak, kullanmaya vakit ayırmayacak, ki bu tür durumlarda ortalama tüketiciyi hep koruma iç güdüsüyle yaklaşan Kanun Koyucu olmuşken, alıcılar olduğu yadsınamaz bir gerçek.

Kaldı ki günümüzde alıcıların birçoğu birden fazla elektronik ticari ileti onayı vermişken, 01.06.2020 tarihinden itibaren İYS üzerinden alıcılara her bir marka için ayrı bildirim mi yapılacak yoksa tek bir bildirim ile teyit mi talep edilecek bu da soru işareti yaratmakta. Her bir marka için milyonlarca kişiye ayrı bildirim atılması ne kadar uygulanabilir tartışmalıyken, tek bir mesaj ile gönderilmesi halinde alıcı da farkındalık yaratmaya yetmeyecektir ve yukarıda bahsettiğim fırsattan istifade etmek isteyen hizmet sağlayıcılara açık kapı bırakılmış olacaktır. Kaldı ki İYS’ye yanlış bilgi girilmesine ilişkin hiçbir yaptırım da düzenlenmemiş. Kötü niyetli bir hizmet sağlayıcı 01.06.2020'de girdiği verilere ilişkin 01.09.2020 tarihine kadar ticari elektronik ileti göndermez ise idari bir yaptırımı da bulunmamakta. Umarım bu süreçte bunun önüne geçilebilecek bir önlem alınır.

Peki İYS’de ne tür veriler muhafaza edilecek?

Hizmet sağlayıcı tarafından İYS’ye izinlere ilişkin aşağıdaki bilgiler yüklenecektir. Bu bilgiler dışında alıcının adı, soyadı, kimlik numarası ve benzeri kişisel verileri İleti Yönetim Sistemi tarafından talep edilmeyecek, saklanmayacaktır.

  • İletişim adresi
  • İzin türü (onay/ret)
  • İzin tarihi
  • İletişim kanalı (arama/mesaj/e-posta)
  • İzin kaynağı (1 Mayıs 2015 öncesi mal veya hizmet teminine yönelik işlem sırasında alıcının elektronik iletişim adresini vermesi, ıslak imzalı onay formu, web sitesi vb.)

İYS ile hayatımıza bir de entegratör kavramı dahil olacak, bu entegratör şirketler İleti Yönetim Sistemi tarafından akredite olduktan sonra hizmet sağlayıcılara İleti Yönetim Sistemi’ne kayıt, kayıt sonrası izin yönetimi, teknik entegrasyon vb. hizmetleri sunacak. İleti Yönetim Sistemi tarafından belirlenecek olan idari, mali ve teknik yeterlilikleri sağlayan firmalar entegratörlük başvurusunda bulunabilecek olup, bu yeterliliklerin yakın bir zamanda ilan edileceği duyurulmuştur.

Düzenlemeyi alıcı, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı bakımından tek tek ele alarak paylaşmanın daha faydalı olacağı düşüncesiyle ayrı ayrı paylaşımlarda bulunacağım.